Giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) – còn gọi là giấy phép an toàn thực phẩm – là văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm khi cơ sở đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn vệ sinh và an toàn thực phẩm theo luật định. Theo Luật An toàn thực phẩm 2010, mọi cơ sở chế biến, kinh doanh thực phẩm phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP trước khi hoạt động. Đây là yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo thực phẩm cung cấp ra thị trường không gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.
Việc cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm không chỉ tuân thủ pháp luật mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín về chất lượng và vệ sinh. Khách hàng thường ưu tiên các cơ sở đã có chứng nhận, bởi đó là dấu hiệu cho thấy cơ sở tuân thủ quy chuẩn an toàn thực phẩm, giảm thiểu nguy cơ ngộ độc. Ngoài ra, giấy chứng nhận VSATTP còn giúp doanh nghiệp tránh bị xử phạt và đình chỉ hoạt động do vi phạm quy định vệ sinh an toàn thực phẩm.
Đối tượng nào cần có giấy chứng nhận ATTP?
Hầu hết các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm đều bắt buộc phải xin giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm trước khi đi vào hoạt động. Cụ thể, các nhóm cơ sở sau phải có giấy phép VSATTP:
- Cơ sở sản xuất thực phẩm: Bao gồm nhà máy, xí nghiệp chế biến thực phẩm (thực phẩm tươi sống, đông lạnh, đóng hộp, đóng gói sẵn…); cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm; cơ sở sơ chế, đóng gói, bảo quản thực phẩm.
- Cơ sở kinh doanh thực phẩm: Siêu thị, trung tâm thương mại có kinh doanh thực phẩm; cửa hàng, đại lý bán lẻ thực phẩm; chợ đầu mối, cửa hàng thực phẩm tươi sống hoặc đã qua chế biến; kể cả kinh doanh thực phẩm online có kho hàng hoặc cơ sở bảo quản.
- Cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống: Nhà hàng, quán ăn, căng-tin, bếp ăn tập thể (trong công ty, trường học, bệnh viện, khu công nghiệp…); cơ sở cung cấp suất ăn sẵn, dịch vụ tiệc cưới, hội nghị.
- Cơ sở nhập khẩu, phân phối thực phẩm: Doanh nghiệp nhập khẩu thực phẩm về phân phối; kho bảo quản, trung tâm phân phối thực phẩm trước khi đưa ra thị trường.
Lưu ý: Một số trường hợp được miễn thủ tục cấp giấy chứng nhận VSATTP theo quy định tại khoản 1 Điều 12 Nghị định 15/2018/NĐ-CP. Ví dụ: sản xuất thực phẩm ban đầu nhỏ lẻ (quy mô hộ gia đình tự cung tự cấp); kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ (bán thực phẩm đóng gói sẵn, không chế biến); kinh doanh thực phẩm không có địa điểm cố định (bán rong); và cơ sở đã được cấp các chứng nhận tiêu chuẩn khác về ATTP (như GMP, HACCP, ISO 22000…) còn hiệu lực.
Ngoài các trường hợp ngoại lệ này, mọi cơ sở liên quan đến thực phẩm đều phải thực hiện đăng ký an toàn thực phẩm và có giấy chứng nhận hợp lệ trước khi kinh doanh.
Điều kiện và hồ sơ cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm
Để được cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, cơ sở phải đáp ứng đủ điều kiện về con người và cơ sở vật chất theo luật định, đồng thời chuẩn bị hồ sơ thủ tục đầy đủ.
Điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm cần đáp ứng
- Điều kiện về sức khỏe và kiến thức: Chủ cơ sở và toàn bộ người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm phải có giấy xác nhận đủ sức khỏe, không mắc các bệnh truyền nhiễm (như tả, lỵ, thương hàn, viêm gan A/E, lao phổi, các bệnh đường tiêu hóa…) theo quy định của Bộ Y tế. Đồng thời, những người này phải được tập huấn kiến thức ATTP và có chứng chỉ VSATTP (giấy xác nhận đã tham gia lớp tập huấn và kiểm tra đạt yêu cầu). Việc tập huấn giúp đảm bảo nhân viên nắm vững quy tắc vệ sinh, phòng ngừa nhiễm bẩn thực phẩm trong quá trình sản xuất, chế biến.
- Điều kiện về cơ sở vật chất: Cơ sở sản xuất, chế biến phải có địa điểm, diện tích phù hợp, xa nguồn ô nhiễm. Khu vực bếp, chế biến được bố trí khoa học để tránh nhiễm chéo giữa thực phẩm sống và chín. Cơ sở cần có nguồn nước sạch đạt quy chuẩn, hệ thống thông gió, ánh sáng tốt. Trang thiết bị, dụng cụ chế biến, bảo quản phải làm bằng vật liệu an toàn, dễ vệ sinh, được vệ sinh thường xuyên. Có đủ thiết bị phòng chống côn trùng, động vật gây hại, thùng rác có nắp đậy, hệ thống thoát nước thải tốt và khu vệ sinh sạch sẽ tách biệt khu chế biến. Ngoài ra, cơ sở phải duy trì hồ sơ truy xuất nguồn gốc nguyên liệu, hợp đồng cung cấp nguyên liệu an toàn, và sổ kiểm thực 3 bước (đối với bếp ăn dịch vụ ăn uống) theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chí này sẽ được kiểm tra trong quá trình thẩm định thực tế.
Hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận ATTP gồm những gì?
Khi đăng ký cấp giấy chứng nhận VSATTP, doanh nghiệp cần chuẩn bị một bộ hồ sơ đầy đủ các tài liệu sau:
- Đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP (theo mẫu quy định).
- Bản sao Giấy đăng ký kinh doanh/Giấy phép kinh doanh của cơ sở (có ngành nghề kinh doanh thực phẩm phù hợp).
- Bản thuyết minh cơ sở vật chất, trang thiết bị và quy trình bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm của cơ sở.
- Giấy xác nhận đủ sức khỏe của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm (do cơ sở y tế đủ thẩm quyền cấp).
- Giấy xác nhận đã tập huấn kiến thức ATTP của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh (do cơ quan có thẩm quyền hoặc đơn vị được ủy quyền tổ chức tập huấn cấp).
Doanh nghiệp nên photocopy và công chứng các giấy tờ cần thiết theo yêu cầu, sắp xếp hồ sơ gọn gàng. Hồ sơ đầy đủ và chính xác giúp thủ tục cấp phép vệ sinh thực phẩm diễn ra suôn sẻ, tránh bị yêu cầu bổ sung gây kéo dài thời gian.
Hình ảnh minh họa: Một bộ hồ sơ xin cấp giấy phép an toàn thực phẩm đầy đủ
Quy trình thủ tục cấp giấy chứng nhận VSATTP
Thủ tục xin cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm gồm một số bước cơ bản sau, theo hướng dẫn trên trang thông tin chính thức ATVSTP.ORG.VN và quy định pháp luật hiện hành:
- Nộp hồ sơ và tiếp nhận: Cơ sở nộp hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận ATTP tại cơ quan có thẩm quyền (xem chi tiết cơ quan ở phần sau). Trong vòng 5 ngày làm việc kể từ khi nhận hồ sơ, cơ quan tiếp nhận sẽ xem xét tính hợp lệ. Nếu hồ sơ chưa đầy đủ hoặc cần bổ sung, cơ quan sẽ thông báo bằng văn bản để doanh nghiệp chỉnh sửa, bổ sung. (Trường hợp quá 30 ngày kể từ thông báo mà cơ sở không bổ sung theo yêu cầu, hồ sơ sẽ hết giá trị và phải nộp lại hồ sơ mới).
- Thẩm định cơ sở: Nếu hồ sơ hợp lệ, cơ quan chức năng thành lập đoàn thẩm định để kiểm tra thực tế tại cơ sở. Thời hạn thẩm định là trong vòng 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Đoàn sẽ xuống cơ sở đánh giá các điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm thực tế: kiểm tra khu vực chế biến, dụng cụ, nguồn nước, quy trình lưu mẫu, điều kiện bảo quản, hồ sơ nguồn gốc nguyên liệu, kiến thức của nhân viên,… Kết quả thẩm định sẽ được lập biên bản. Nếu cơ sở chưa đạt yêu cầu, đoàn thẩm định sẽ ghi rõ những điểm chưa đạt và hướng dẫn cơ sở khắc phục trong biên bản.
- Cấp giấy chứng nhận: Trường hợp kết quả thẩm định đạt yêu cầu, trong vòng 5 ngày làm việc kể từ ngày có biên bản thẩm định đạt, cơ quan chức năng sẽ cấp giấy chứng nhận VSATTP cho doanh nghiệp. Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP được cấp bản gốc (doanh nghiệp nên sao y để lưu). Trường hợp thẩm định chưa đạt, cơ quan sẽ thông báo bằng văn bản cho cơ sở biết các nội dung cần khắc phục. Sau khi đã khắc phục và sẵn sàng, doanh nghiệp gửi văn bản đề nghị thẩm định lại; cơ quan sẽ tiến hành thẩm định lần hai và cấp giấy chứng nhận nếu mọi yêu cầu đã được đáp ứng.
Theo Điều 37 Luật An toàn thực phẩm 2010, giấy chứng nhận VSATTP có hiệu lực 3 năm kể từ ngày cấp. Do đó, trước khi hết hạn khoảng 6 tháng, cơ sở cần chủ động làm thủ tục xin cấp lại (gia hạn) giấy chứng nhận để tiếp tục hoạt động kinh doanh thông suốt.
Cơ quan nào cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm?
Thẩm quyền cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm được phân theo lĩnh vực sản phẩm. Luật ATTP 2010 quy định ba Bộ chịu trách nhiệm quản lý và cấp loại giấy phép này là Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp & PTNT, và Bộ Công Thương. Hiện nay, thẩm quyền đã được phân cấp về các sở, ngành tương ứng tại địa phương. Tùy ngành hàng và loại hình cơ sở, doanh nghiệp sẽ nộp hồ sơ tại cơ quan sau:
- Sở Y tế (Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm): Cấp giấy chứng nhận VSATTP cho cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống như nhà hàng, khách sạn, quán ăn, bếp ăn tập thể; và quản lý cấp phép đối với nước uống đóng chai, nước đá dùng liền. (Trước đây, nhiều tỉnh thành lập Chi cục ATVSTP thuộc Sở Y tế để thực hiện nhiệm vụ này).
- Bộ Y tế: Trực tiếp cấp phép cho các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng, thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng; các cơ sở kinh doanh phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến; và cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm dùng cho mục đích y tế (ví dụ: thực phẩm trị bệnh như sâm, nấm linh chi, đông trùng hạ thảo…).
- Sở Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn: Cấp giấy chứng nhận ATTP cho cơ sở sản xuất, kinh doanh các nông sản, thực phẩm tươi sống (thịt, cá, rau củ quả…); nông sản đã qua sơ chế, chế biến như trà, cà phê, hạt điều, mật ong…
- Sở Công Thương: Chịu trách nhiệm cấp giấy VSATTP cho cơ sở sản xuất, kinh doanh các sản phẩm thực phẩm công nghiệp, chế biến quy mô lớn như bánh kẹo, sữa và chế phẩm từ sữa, dầu ăn… Các siêu thị, cửa hàng tiện lợi kinh doanh tổng hợp thực phẩm cũng thuộc quản lý của Sở Công Thương địa phương.
Đặc biệt, TP. Hồ Chí Minh là địa phương tiên phong thành lập Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM (theo Nghị quyết 98/2023/QH15 và quyết định của Thủ tướng). Từ ngày 01/01/2024, Sở ATTP TP.HCM là cơ quan chuyên môn trực thuộc UBND TP, thống nhất quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên địa bàn Thành phố.
Sở ATTP TP.HCM tiếp nhận hồ sơ và cấp giấy chứng nhận ATTP cho mọi cơ sở thuộc các lĩnh vực nêu trên trong phạm vi TP.HCM, thay vì phân tán qua nhiều Sở ngành như trước. Sự ra đời của Sở ATTP giúp doanh nghiệp tại TP.HCM thuận tiện hơn khi đăng ký giấy phép ATTP, rút ngắn quy trình hành chính và tập trung đầu mối quản lý.
Kinh nghiệm thực tiễn và hỗ trợ xin giấy phép ATTP
Trên thực tế, quy trình xin cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm đòi hỏi cơ sở kinh doanh phải chuẩn bị kỹ lưỡng cả về hồ sơ giấy tờ lẫn điều kiện vệ sinh tại cơ sở. Để tăng khả năng đạt ngay lần thẩm định đầu tiên, doanh nghiệp nên chủ động liên hệ cơ quan chức năng hoặc tham khảo thông tin hướng dẫn từ các nguồn uy tín. Ví dụ, trang thông tin ATVSTP.ORG.VN (An Toàn Vệ Sinh Thực Phẩm) thường xuyên cập nhật quy định mới nhất năm 2025 và cung cấp tư vấn miễn phí về thủ tục ATTP tại TP.HCM.
Ngoài ra, doanh nghiệp có thể cân nhắc sử dụng dịch vụ tư vấn chuyên môn để tiết kiệm thời gian và đảm bảo hồ sơ đúng chuẩn. Hiện nay có những đơn vị uy tín như Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam – đơn vị có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực an toàn thực phẩm và cũng là đơn vị vận hành trang ATVSTP.ORG.VN.
Các chuyên gia sẽ hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ, tiến hành kiểm tra trước các điều kiện cơ sở, hướng dẫn khắc phục điểm chưa đạt, giúp quá trình xin cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm diễn ra nhanh chóng và thuận lợi hơn. Sự hỗ trợ từ đơn vị am hiểu pháp lý và thực tiễn sẽ góp phần nâng cao tỷ lệ cấp phép thành công, đồng thời giúp chủ cơ sở yên tâm tuân thủ đúng quy định pháp luật về an toàn thực phẩm.
